Mnogo je učenika koji misle da su slani štapići tek bezazleni zalogaj između dva predmeta, ali prava istina o njihovim kalorijama i sastavu često ih iznenadi.
Slani štapići u prosjeku sadrže oko 380 kilokalorija na 100 grama, što ih svrstava među kaloričnije grickalice, a većina kalorija dolazi iz ugljikohidrata i masti.
Sasvim je normalno zapitati se jesu li oni stvarno bezopasni koliko izgledaju, pogotovo kad se pojede cijela vrećica prije učenja.
Nutritivne vrijednosti
Kod slanih štapića, većina se kalorija skriva iza jednostavne kombinacije brašna, ulja i soli. No, što to zapravo znači za svakoga tko posegne za ovom užinom?
Tablica ispod pokazuje najčešće nutritivne vrijednosti slanih štapića (prosjek na 100 grama):
| Nutrijent | Količina |
|---|---|
| Energija | 380 kcal |
| Proteini | 9 g |
| Ugljikohidrati | 73 g |
| od toga šećeri | 3 – 4 g |
| Masti | 4 – 5 g |
| od toga zasićene | 1 g |
| Vlakna | 3 g |
| Sol | 2,5 – 4 g |
Naravno, proizvođači se razlikuju, pa štapići iz dućana mogu imati male varijacije, ali količina uglavnom ostaje u sličnoj kategoriji.
Slani štapići često se reklamiraju kao ‘lagane’ grickalice upravo zbog niskog sadržaja masti, ali broj kalorija brzo naraste, pogotovo ako netko često poseže za velikim pakiranjima.
Može li ih onda nazvati zdravim zalogajem? Nisu najgori izbor, ali svakako nisu ni besprijekorni. Većina kalorija dolazi iz škrobnih ugljikohidrata, što znači da podižu razinu šećera u krvi relativno brzo, za razliku od npr. orašastih plodova koji sadrže više proteina i zdravih masti.
Za usporedbu, 100 grama čipsa ima čak 530–550 kalorija i obično daleko više masti, no ni slani štapići nisu “dijetalna” hrana, već klasična užina kad se želi nešto zadovoljavajuće pojesti uz film ili u kratkoj pauzi.
Tko god pažljivo pazi na prehranu ili ima potrebu smanjiti unos soli (zbog visokog tlaka, primjerice), trebao bi znati: sol u slanim štapićima čini ih relativno slanim među grickalicama. Jedna manja vrećica (40g) unese oko 1 grama soli, što je otprilike petina dnevno preporučene gornje granice kod odraslih.
Zavidna je i prisutnost vlakana u odnosu na mnoge druge prerađene grickalice, što pomaže boljoj probavi, ali količina i dalje nije posebno visoka. Prehrambeni stručnjaci često napominju: prava korist dolazi kad se užina kombinira s izvorom proteina ili sirovim povrćem.
Najbolji recepti
Slani štapići nisu rezervirani samo za tvorničku traku. I kod kuće se mogu pripremiti, a tada je moguće kontrolirati baš svaki sastojak, što roditelji i nastavnici često savjetuju učenicima koji moraju paziti na unos soli ili masti.
Jednostavan recept često podrazumijeva nekoliko osnovnih koraka. Potrebni su pšenično brašno, voda ili jogurt, malo soli, žličica ulja (ili maslaca) i prašak za pecivo. Tijesto se oblikuje u prstiće i peče oko 15 minuta na srednje jakoj temperaturi.
Ono što domaće štapiće ističe je mogućnost smanjenja količine soli, zamjene bijelog brašna integralnim, povremenog dodavanja zobi ili chia sjemenki. Time raste udio vlakana i proteina, a štapići zadovoljavaju apetit bez previše praznih kalorija.
Za one koji žele probati, evo osnovne formule za domaće slane štapiće:
- 200 g (1,5 šalica) glatkog pšeničnog brašna
- 100 ml vode ili jogurta
- 1 žličica ulja ili omekšanog maslaca
- 1/2 žličice soli
- 1 žličica praška za pecivo
Sastojci se umijese dok se ne dobije kompaktno tijesto, koje se potom tanko izvalja i reže na trake debljine olovke. Štapići se poslažu na pleh, po želji se mogu posipati sezamom ili makom, i peku na 180°C oko 12-15 minuta.
Kada je riječ o zanimljivostima, djeci je, čini se, najdraže kad mogu sami „uplesti” vlastite štapiće, a među školskim kolegama kruže i varijacije s naribanim sirom ili minimalnom količinom začina umjesto čiste soli. Nije neobično da domaći štapići budu manje hrskavi od industrijskih, ali prednost je svakako sloboda izbora sastojaka i niži udio aditiva.